Ryzyko towarzyszy każdej aktywności. Boimy się go. Czasem aż tak, że strach przed ryzykiem paraliżuje. Szukamy często wymówek, aby go nie dostrzegać, lekceważyć, odsuwać – nie wywoływać przysłowiowego wilka z lasu. Są ryzyka niezależne od nas – np. katastrofy naturalne, terroryzm – redukcja ryzyka w tych obszarach, jest możliwa dzięki współdziałaniu społeczności (np. politycy, administracja, sąsiedzi) i poszczególnych jednostek (samopomoc i solidarność). Są ryzyka, które jednak bezpośrednio dotyczą i są poniekąd zależne wyłącznie od nas i naszego postępowania. Dotyczy to także biznesu rodzinnego. Nawet najbezpieczniejszy biznes rodzinny ma zwykle w swojej historii kilka momentów, w których trzeba stawić czoła nieznanemu.
Zarządzanie ryzykiem polega na ochronie majątku i źródeł przychodów poprzez:
- zmniejszenia potencjalnych strat ZANIM one nastąpią, oraz
- jeśli już dojdzie do strat, to refinansowanie ich z najmniejszym ubytkiem dla bieżących operacji.
Z perspektywy sukcesji w biznesie rodzinnym można próbować zastosować następujące podejście:
| Składnik zarządzania ryzykiem | Opis | Przykład biznesowy | Przykład z perspektywy Sukcesji |
| Rozpoznanie | Identyfikacja i zmierzenie prawdopodobieństwa oraz wartości ryzyka wpływającego na majątek i dochodowość biznesu | Utrata fizyczna majątku, ograniczenie praw lub dostępu do majątku, akty kryminalne, przerwy operacyjne, utrata kluczowego personelu | Czy plan sukcesji umożliwia sprawne przejęcie kontroli korporacyjnej i operacyjnej w razie niespodziewanej nieaktywności Seniora? |
| Kontrola strat | Środki zapobiegawcze zmniejszające częstotliwość i skalę strat | Np. systemy alarmowe, inspekcje wewnętrzne | Czy znana jest skala potencjalnych strat rynkowych w przypadku wycofania się Seniora? Czy styl odejścia ma wpływ na redukcję tych strat? Czy można zmienić styl odejścia? |
| Transfer (rozproszenie) ryzyka | Tworzenie rezerw wewnętrznych lub zewnętrznych pozwalających odzyskać szybko stabilizację po wystąpieniu ryzyka | Fundusze rezerwowe, w tym i prywatne nie przeznaczone na konsumpcję, ubezpieczenia | Czy rodzina biznesowa ma odpowiednie płynne zasoby aby kompensować straty w biznesie rodzinnym? W jakim stopniu równoważyć zaangażowanie rodziny finansowaniem zewnętrznym – np. ubezpieczenia lub inwestorzy? |
| Monitorowanie | Stałe rozpoznanie znanych i potencjalnych ryzyk połączone z modyfikacjami planu zarządzania ryzykiem | Identyfikacja nowych ryzyk, kontrola znanych, kontrola i modyfikacja zabezpieczeń, kontrola wartości ryzyk i adekwatności ich retransferu | Przegląd dokumentów Ładu Rodzinnego i ich dopasowania do konkretnych i zmieniających się okoliczności |
Plan Sukcesji to nie jest TYLKO testament. Wielu tak myśli, i to właśnie często właśnie ta myśl o śmierci odsuwa na ‘Święty Nigdy’ planowanie sukcesyjne. To duży błąd! Sukcesję należy traktować jak jeden z obszarów ryzyka biznesowego, którym MOŻNA ZARZĄDZAĆ. Każdy dobrze prowadzony biznes powinien mieć ZARZĄDZANIE RYZYKIEM.
Błędem jest wyłączanie spod zarządzania ryzykiem relacji firma rodzinna a rodzina biznesowa. Dlatego Sukcesję należy umieścić w kontekście konstruowania planów awaryjnych, które są przedmiotem zarządzania ryzykiem biznesowym. Uważam, że zastosowanie takiego podejścia ‘odczaruje’ problem przygotowania do sukcesji i ułatwi rodzinom biznesowym racjonalne podejście do zagadnienia.