Zegar biologiczny rządzi sukcesją. Kolejne pokolenia w swoich cyklach życia mierzą się ze zmieniającymi rolami. Dawni Juniorzy stają się Seniorami przekazującymi pałeczkę pokoleniu sukcesorów. Juniorzy z rozkosznych bobasów, przemieniają się w zbuntowanych nastolatków aby zmierzyć się z rolą partnerów życiowych, odpowiedzialnych rodziców i w końcu seniorów. Świadomość tych przemian przez oba pokolenia pomaga im w „zestrojeniu” się.
| Etap dorosłości Juniora | Wiek Juniora | Charakterystyka dla Juniora | Charakterystyka z perspektywy sukcesji |
| Młodzieńczy bunt | < 17 -22 | Zakończenie dojrzewania, pierwsze dorosłe wybory | Próba zdefiniowania swojej roli w rodzinie biznesowej. Dlaczego mam być taki jak ONI? |
| Wejście w świat | 22 -28 | Pierwsze trwałe miłości, zajęcia, przyjaźnie, wybory wartości i aspiracji, stylu życia | Testowanie możliwości własnych i odpowiedzi świata na własne działania. Nie widać jeszcze konsekwencji dokonanych wyborów. Asekuracja ze strony rodziny. |
| Przemiana wieku „chrystusowego” | 28-33 | Pierwsze podsumowanie dotychczasowych doświadczeń w celu wyboru (zmiany) struktury życia (z kim, jak, dlaczego i po co?). Często wybory te są dramatyczne i stresujące bo sprawiają wrażenie determinującego resztę życia | Pora na dokonanie wyboru na resztę życia. Czas na decyzję o gotowości do wejścia w sukcesję lub obrania własnej drogi poza biznesem rodzinnym. |
| Urządzenie się | 33-40 | Próba zajęcia swojego miejsca w społeczeństwie | Utrwalanie pozycji w rodzinie, firmie i społeczeństwie. Przejmowanie stopniowo roli od Seniora. Budowanie własnej przestrzeni w firmie rodzinnej. |
| Kryzys wieku średniego | 40-45 | Kwestionowanie struktury życia, pojmowania świata, wartości nim rządzących. Obnażenie własnych słabości. Doświadczenie uciekającego czasu. | Często zbiegają się ze sobą dwa momenty – odejście Seniora i moment ostatecznego przekazania pałeczki z refleksją Juniora nad własnym losem i przeznaczeniem oraz dziedzictwem. |
| Dojrzałość | 45-60 | Konieczność dokonania wyborów tworzących ostateczną strukturę i cele życia | Senior nie uczestniczy już operacyjnie w firmie kierowanej przez Juniora. Może jednak być jego mentorem. Często współpraca trzech pokoleń: ojców, synów i wnuków. |
| Przemiana w nestora | 60-65 | Podsumowania osiągnięć i niepowodzeń. Szukanie sposobu znalezienia spokoju ze światem. Niepokoje o zdrowie i zapewnienie spokoju. Niepokoje o przekazanie dziedzictwa. Niepokoje związane z własnym losem i pozycją w wyniku zmniejszenia własnej aktywności. | Przygotowanie i przeprowadzenie kolejnego cyklu następstwa pokoleń przez Juniora. Przemiana Juniora w Seniora |
| Jesień życia | 65 < | Obserwacja wyników poczynionych wyborów. | Interwencja emocjonalna i mentoringowa w firmę i rodzinę częstsza niż operacyjna. |
Klasycznym przedstawieniem etapów dorosłego życia zajął się Daniel Levinson w latach 70-tych ubiegłego wieku. Określił on modelowe etapy, w których okresy przemian/kryzysów (wiersze czcionką zwykłą) przeplatają się z okresami stabilizacji (wiersze kursywą). Kolejne etapy stabilizacji są konsekwencjami wyborów dokonanych podczas przemian (kryzysów). A przebieg kryzysów jest uzależniony od subiektywnej oceny wyników kolejnych okresów stabilizacji.
Stosuję w mojej praktyce doradczej adaptację idei Levinsona użyteczne dla lepszego przyswojenia tej koncepcji dla problemów sukcesji. Choć jest ono dość schematyczne, ponieważ bazuje na doświadczeniu mężczyzn z kręgu kultury zachodniej to dobrze służy przekazaniu idei. Oczywiście, w konkretnych przypadkach przedziały wiekowe mogą się bardzo różnić, a wpływ otoczenia, a przede wszystkim płci może wprowadzić poważne modyfikacje do schematu.
W firmach rodzinnych na ten cykl nakłada się zmieniający obraz własnego życia i stosunku do firmy a także etap życia biznesu (np. opisany krzywą Greinera) i jego aktualna kondycja.
Czym młodszy wiek, tym Marzenie jest zwykle bardziej „odważne”, a wraz z doświadczeniem świat fantazji przybliża się do realiów. Rzecz w tym aby doświadczenie życiowe Seniorów nie „zabiło” całkiem choćby tej odrobiny fantazji, która jest niezbędna do śmiałego sięgnięcia wizją w przyszłość przez Juniorów. Wtedy różnice w podejściu do Marzenia różnych pokoleń będą się uzupełniały a nie konfliktowały.